ABCD² skor za TIA
ABCD2 ABCDskorzaTIA Procenarizikaodmozdanogudaranakontranzitornogishemijskogataka Mozdaniudar
Transzitorni ishemijski atak (TIA) jeste privremeni period simptoma sličnih moždanom udaru, koji proizilazi iz privremenog poremećaja protoka krvi, koji ne uzrokuje trajno oštećenje. Međutim, postoji povećan rizik od moždanog udara nakon TIA – kod oko četvrtine pacijenata s moždanim udarom, TIA je prethodila moždanom udaru.<br />Skor ABCD² je alatka za stratifikaciju rizika od sedam tačaka, razvijena da identifikuje pacijente s visokim rizikom od moždanog udara nakon TIA. Zasnovan je na kombinaciji 5 varijabli: Godine starosti, krvni pritisak, kliničke karakteristike, trajanje i dijabetes – ABCD². Dobijeni rezultati dele pacijente u kategorije niskog (0–3 poena), umerenog (4–5 poena) i visokog rizika (6–7 poena). Za svaku kategoriju, data je procena rizika od moždanog udara za 2, 7 i 90 dana. <br />ABCD² skor su osmislili Džonston i ostali spajanjem dva prethodno potvrđena pravila kliničkog odlučivanja – ABCD i kalifornijskog skora. Eksterno je potvrđen i odobren prema smernicama Evropske organizacije za moždani udar (ESO) i Američkog udruženja za srce (AHA) kao jedan od skorova za stratifikaciju rizika za TIA. <br />Smernice ESO o upravljanju TIA primenjuju ABCD² skor ≥ 4 za određivanje visokog rizika za TIA. Oni takođe preporučuju da se ne koriste samo alati za predviđanje (kao što je ABCD² skor) za identifikaciju pacijenata sa visokim rizikom ili za donošenje odluka o trijaži i lečenju kod pacijenata sa sumnjom na TIA zbog ograničene osetljivosti.
Alcoholic hepatitis scores
MaddreyGAHSLille Alcoholichepatitisscores ModifiedMaddreysDiscriminantFunctionGlasgowAlcoholicHepatitisScoreandLilleModelforAlcoholicHepatitis Bolestijetre
Alcohol-associated liver disease (ALD) is a pertinent public health issue, associated with nearly 6 % of all deaths globally. Alcoholic hepatitis is a severe syndrome of ALD that can be responsive to treatment with glucocorticoids. Different prognostic scores have been developed to identify high risk patients that can potentially benefit from glucocorticoid therapy; these include the (modified) Maddrey's discriminant function (mDF), Glasgow alcoholic hepatitis score (GAHS) and Lille Model for Alcoholic Hepatitis. <br />The mDF calculation is based on bilirubin and prothrombin time values whereas the GAHS is derived from five variables independently associated with outcome (age, serum bilirubin, blood urea, prothrombin time, and white blood cell count). Patients with an mDF ≥ 32 and a GAHS ≥ 9 were shown to have poor short-term prognosis which could be improved with glucocorticoid treatment. <br />The Lille score is primarily used to assess treatment response and can therefore help inform decisions to either discontinue glucocorticoid therapy after 7 days or prolong it to 28 days. A Lille score of ≥ 0.45 was shown to indicate non-response to glucocorticoids.<br />The mDF, the GAHS and the Lille score are endorsed by the 2018 EASL (European Association for the Study of the Liver) clinical practice guidelines on the management of alcohol-related liver disease.
Alvaradov skor za akutni apendicitis
AlvaradoScore Alvaradovskorzaakutniapendicitis Procenaverovatnoceakutnogapendicitisa GroznicatemperaturaBolAbdominalneinfekcijeMucninaipovracanje
Akutni apendicitis, jedan od najčešćih uzroka akutnog abdominalnog bola, često je zbunjujuća dijagnostička tegoba u ranim fazama bolesti. Alvardov skor je klinički sistem bodovanja koji se koristi za stratifikaciju pacijenata na osnovu verovatnoće akutnog apendicitisa. <br />Alvaradov skor se sastoji od 6 kliničkih stavki (migracija bola, anoreksija/aceton u urinu, mučnina/povraćanje, osetljivost desnog donjeg kvadranta, povratni bol, povišena temperatura) i 2 laboratorijska merenja (leukocitoza, neutrofili > 75% u diferencijalnoj krvnoj slici). Dobijeni skor stratifikuje pacijente u 4 rizične grupe.<br />Alvaradov skor je eksterno potvrđen i preporučuje se po ažuriranim smernicama Svetskog društva za hitnu hirurgiju (WSES) za dijagnostiku i lečenje akutnog apendicitisa za 2020. Smernice WSES preporučuju korišćenje kliničkih skorova (kao što je Alvaradov) da bi se isključio akutni apendicitis i da bi se identifikovali pacijenti sa srednjim rizikom kojima je potrebna slikovna dijagnostika. Međutim, oni predlažu da se ne koristi Alvaradov rezultat da bi se pozitivno potvrdila klinička sumnja na akutni apendicitis kod odraslih.
APACHE II score
APACHE2 APACHEIIscore EstimatesICUmortality TransplantacijaorganaOtkazivanjesrcaVenskatromboembolijaVTEMozdaniudarKrvarenjeSepsaKoronarnaarterijskabolestAritmijePoremecajielektrolitaPovredaAkutnikoronarnisindromAKSInfektivniendokarditis
Acute Physiology and Chronic Health Evaluation II (APACHE II) is a severity of disease classification system and mortality estimation tool used for patients admitted to intensive care units (ICUs). <br />APACHE II uses a point score based upon initial values of 12 routine physiologic measurements, age, and previous health status; the data used for the calculation should be the most unfavourable physiological variable result, collected from a patient's initial 24 hours in an ICU. The sum of all points, ranging from 0 to 71, represents the final score and higher scores correspond to more severe disease and a higher risk of death.<br />APACHE II classification system was presented in 1985 by Knaus et al. as a revised and simplified version of the prototype system - APACHE, that was designed by the same authors in 1981. Since then it has been extensively validated worldwide in a variety of ICU settings and patient populations.
APGAR Score
APGARScore Assessesneonates1and5minutesafterbirth
Apgar test je metod kojim se brzo može sagledati i oceniti zdravlje novorođenčadi. Dr Virdžinija Apgar (Virginia Apgar), anesteziolog, osmislila je ovaj test 1952. godine kako bi ocenila efekte akušerske anestezije na bebe.<br /><br />Rezultat Apgar testa se određuje procenom novorođenčeta u pet jednostavnih kriterijuma na skali od nule do dva, a zatim se tako dobijenih pet vrednosti sumiraju. Rezultat Apgar testa se kreće od nula do 10 bodova. Pet kriterijuma sažeto je pomoću reči izabranih za stvaranje bekronima APGAR na engleskom jeziku (izgled, puls, grimasa, aktivnost, disanje).
BMI
BMI BMI BodyMassIndex
Indeks telesne mase (eng. Body Mass Index, BMI) je najčešće korišćena metoda merenja gojaznosti jer je jednostavna i, u poređenju sa složenijim metodama, vrlo jeftina. Poređenja radi, DEXA je svakako veoma tačna i precizna, ali je i skupa jer zahteva specijalnu opremu i tehničare. Ona jednostavno nije logistički pogodna za upotrebu u studijama na široj populaciji. Isto tako, vage za merenje telesne masnoće, iako su široko dostupne u različitim veličinama i po različitim cenama, nažalost imaju reputaciju da su neprecizne. Sa druge strane, BMI je lako izmeriti. A kritički gledano, uprkos tome što je nesavršen za merenje masnoće kod sportskog tipa ljudi, tužna činjenica jeste da većina populacije nema atletsku građu. Kao rezultat, što je BMI veći, to je količina masnoće veća. BMI je stoga pogodna metoda za praćenje i merenje težine i zdravlja cele populacije. Imajte u vidu da je u svakoj populaciji zdravlje definitivno moguće kod mnogih tipova telesne građe, te da se dešava da neki krupniji ljudi sa višim BMI indeksom pucaju od metaboličkog zdravlja, dok druge vitke osobe sa niskim BMI indeksom za koje se čini da su u formi imaju dijabetes tipa 2. Sve dok se ne pronađe odgovor na pitanje na koji način možemo da utvrdimo kolika je nečija bezbedna količina masnoće u telu, upotreba BMI indeksa kao pokazatelja „gojaznosti“, a time i zdravlja, nastaviće da preovladava.
BSA
BSA BSA BodySurfaceArea
Površina tela (eng. body surface area, BSA) je izračunata površina ljudskog tela. U kliničke svrhe, BSA je bolji pokazatelj metaboličke mase od telesne težine. Razlog za to je činjenica da na BSA manje utiče abnormalna masa masnog tkiva. Površina tela se koristi za određivanje različitih medicinskih mera. Primera radi, bubrežna funkcija se meri brzinom glomerularne filtracije (eng. glomerular filtration rate, GFR), koja se izračunava u odnosu na površinu tela. Srčani indeks je mera minutnog volumena srca podeljenog površinom tela, što daje bolju aproksimaciju potrebnog minutnog volumena srca. Hemioterapija i farmakoterapije se često doziraju prema površini tela pacijenta. Doziranje glukokortikoida je takođe izraženo u odnosu na površinu tela radi izračunavanja doza održavanja ili poređenja primene visokih doza sa zahtevom u pogledu održavanja. Alat za izračunavanje površine tela kompanije Mediately koristi Mostelerovu formulu, najčešće korišćenu formulu za izračunavanje BSA, poznatu kao „pojednostavljeni proračun“. Ona koristi visinu u centimetrima i težinu u kilogramima.
Canadian Guidelines for MS
CanadianGuidelinesforMS Treatmentoptimizationinmultiplesclerosis
Tool was developed in cooperation with asist. Lina Savšek, MD, Department of neurology, SB Celje and Gregor Brecl Jakob, MD, Department of neurology, UKC Ljubljana.
CAT
CAT CAT UpitnikzaprocenuHOBP
Test za procenu HOBP (eng. COPD Assessment Test, CAT) je upitnik koji pokazuje u kojoj meri HOBP utiče na život pacijenta. Hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) odnosi se na grupu progresivnih stanja pluća koja ugrožavaju funkciju pluća i dovode do otežanog disanja. CAT rezultat može da pomogne u usmeravanju planova lečenja i ima za cilj da pomogne zdravstvenim radnicima da shvate kako HOBP utiče na život pacijenta i da daju odgovarajuće preporuke za plan njegovog lečenja. On će se stoga razlikovati u zavisnosti od zdravstvenog stanja pacijenta, njegovog stila života i lekova koje trenutno uzima. Praksa pokazuje da je CAT pouzdana i dosledna metoda koja može da pomogne da se izmeri kako HOBP utiče na zdravlje obolelih od ove bolesti kao i na njihov svakodnevni život. CAT može da bude veoma korisna i praktična alatka u primarnoj zdravstvenoj nezi za procenu težine HOBP.
CDEIS
CDEIS Crohnsdiseaseendoscopicindexofseverity
Endoskopski indeks ozbiljnosti Kronove bolesti (CDEIS) razvila je 1989. godine francuska grupa GETAID (Groupe d'Etude Therapeutique des Affections Inflammatoires Digestive) da bi otkrila promene u aktivnosti bolesti na osnovu karakteristika sluznice creva. CDEIS ocenjuje aktivnost Kronove bolesti (od 0 do 44) u pet segmenata creva (terminalni ileum, desno debelo crevo, poprečno, levo debelo crevo i sigmoid, rektum) i razmatra specifične lezije sluznice (kao što su čir i stenoza) i stepen bolesti.
Centor skor (McIsaac modifikacija)
CentorskorMcIsaacmodifikacija Procenjujeverovatnocustreptokoknogfaringitisa
Infekcije gornjih disajnih puteva su jedan od najčešćih razloga za posetu porodičnom lekaru i uzimanje antibiotika. Ali samo 10 % do 20 % slučajeva upale grla u opštoj praksi zapravo je pozitivno na streptokoke grupe A (GAS), i time je odgovarajuća indikacija za prepisivanje antibiotske terapije. Uzimajući to u obzir, Centor skor i druga pravila kliničkog predviđanja su predloženi kao način da se poveća tačnost kliničke dijagnoze GAS infekcije i da se smanji nepotrebno propisivanje antibiotika.<br />Centor (McIsaac modifikacija) skor procenjuje verovatnoću streptokoknog faringitisa grupe A kod dece i odraslih i predlaže tok lečenja u zavisnosti od izračunate vrednosti skora. Skor je zasnovan na kombinaciji 5 varijabli: starost, temperaturu, prisustvo kašlja, osetljivu prednju cervikalnu adenopatiju i otok krajnika ili eksudat.<br />Centor skor i njegovu McIsaac modifikaciju su eksterno potvrdile i odobrile američke i evropske smernice za dijagnozu i lečenje GAS faringitisa kao jednog od predloženih pravila kliničke prognoze kod odraslih.
CHA₂DS₂-VASc
CHADSVASc ScoreforAtrialFibrillationStrokeRisk
CHA₂DS₂-VASc je jednostavna shema stratifikacije rizika koja je pojednostavila početnu odluku za oralne antikoagulanse (OAC) kod pacijenata sa atrijskom fibrilacijom. Generalno, pacijentima bez faktora rizika za klinički moždani udar ne treba antitrombotska terapija, dok pacijentima sa faktorima rizika za moždani udar (CHA₂DS₂-VASc sa skorom 1 ili manje kod muškaraca i 2 ili više kod žena) će verovatno imati koristi od OAC.
CHA₂DS₂-VASc and CHADS₂
CHA2DS2VASc CHADSVAScandCHADS Estimationofstrokeriskinpatientswithnonvalvularatrialfibrillation AtrijalnafibrilacijaMozdaniudarAritmije
Patients with atrial fibrillation (AF) have an increased risk of stroke, but their absolute stroke risk depends on age and comorbid conditions.<br />CHADS<sub>2</sub> and CHA<sub>2</sub>DS<sub>2</sub>-VASc are simple scoring systems that can estimate the risk of stroke in patients with nonvalvular AF and thus support informed decisions on prescription of anticoagulant therapy. Both scores use point-based systems to account for different relative contributions of major risk factors. <br />The 2020 ESC Guidelines for the diagnosis and management of atrial fibrillation refer to CHADS<sub>2</sub> and CHA<sub>2</sub>DS<sub>2</sub>-VASc as two of the risk scores with best evidence for predicting thrombo-embolic risk in patients with nonvalvular AF.
Child-Pugh Score
CHILD-PUGH Child-Pugh Score Assess the prognosis of chronic liver disease Bolesti jetre
Child-Pugh (CP) klasifikacija je standard za procenu preoperativne funkcije jetre koju određuje pet faktora: nivo bilirubina i albumina u serumu, protrombinsko vreme, ascites, encefalopatija. CP klasifikacija je jednostavna i praktična za upotrebu, što je njena primarna prednost. Ovaj klinički alat se najčešće koristi za određivanje prognoze kod pacijenata sa alkoholnom cirozom i takođe se naziva Child-Pugh klasifikacija, Child-Turcotte-Pugh (CTP) kalkulator i Child Criteria. Ovaj jednostavni sistem klasifikacije stekao je naklonost kao brza metoda za određivanje prognoze za pacijente sa različitim hroničnim bolestima jetre. Ostali metodi korišćeni za predviđanje prognoze kod pacijenata sa alkoholnom cirozom su Beclere model, model proporcionalnih rizika koji su razvili Poynard i saradnici, i MELD rezultat.
CPS+EG
CPSEGBreastCancer CPSEG Klinickopatoloskisistemocenjivanjakojiobuhvatabolestnegativnuzaestrogenskireceptoripatologijutumoranukleusnigradus3 Karcinomdojke
Većina pacijenata sa lokalno uznapredovalim rakom dojke prima neoadjuvantnu sistemsku terapiju (NAST). Sistem određivanja stadijuma na osnovu CPS+EG (kliničko-patološki sistem ocenjivanja koji obuhvata bolest negativnu za estrogenski receptor i patologiju tumora nukleusni gradus 3) razvijen je kako bi se preciznije stratifikovali pacijenti prema prognozi nakon primene neoadjuvantne hemioterapije. <br />CPS+EG koristi rutinski dostupne kliničke i patološke podatke (klinički stadijum pre NAST, patološki stadijum nakon NAST, status estrogenskog receptora i nukleusni gradus) kako bi dao procenu očekivanog 5-godišnjeg preživljavanja bez udaljenih metastaza (DMFS) i preživljavanja specifičnog za bolest (DSS) za pacijente sa rakom dojke nakon lečenja neoadjuvantnom hemioterapijom. <br />CPS+EG može da se koristi za usmeravanje odluka o lečenju i upoređivanje ishoda za različite podvrste raka dojke. On nije primenjiv za pacijente koji imaju bolest sa udaljenim metastazama (M1) ili za pacijente kod kojih se razvije M1 bolest.
Creatinine Clearance
CreatinineClearance CreatinineClearance CockcroftGaultformula
Analizom klirensa kreatinina proverava se funkcija bubrega ispitivanjem količine kreatinina u urinu i krvi. Kreatinin je otpadni produkt koji se obično filtrira iz krvi putem bubrega. Abnormalni nivoi kreatinina mogu da budu znak bubrežne insuficijencije. Pokazalo se da je najpreciznija metoda za određivanje klirensa kreatinina Kokroft-Goltova (Cockroft-Gault) jednačina, koja uz prilagođavanje od 40% dosledno pruža najtačniju procenu klirensa kreatinina (često unutar dozvoljenog odstupanja od oko 5 mL/min). Kokroft-Goltova jednačina za izračunavanje klirensa kreatinina (C-G ClCr) je dobro utvrđena metoda sa dugogodišnjim prisustvom u kliničkoj praksi. Ona se takođe ustalila u farmakokinetičkim studijama i smernicama za doziranje lekova. Bolest bubrega je često tiha i mnogi nemaju nikakve simptome u ranim fazama. Svako može da bude izložen riziku od bolesti bubrega u nekom trenutku svog života. Međutim, neki ljudi imaju veći rizik od drugih. To, između ostalog, mogu da budu osobe sa dijabetesom, hipertenzijom ili porodičnom istorijom bubrežnih bolesti. Sa druge strane, simptomi povezani sa visokim nivoom kreatinina mogu da obuhvate oticanje, mučninu, umor, promene u učestalosti mokrenja i izgledu urina itd.
CURB-65
CURB-65 CURB-65 Score for Pneumonia Severity Infekcije donjih disajnih puteva
Indeks ozbiljnosti bolesti CURB-65 procenjuje smrtnost usled vanbolničke pneumonije i često se koristi za identifikovanje pacijenata koji mogu da se leče ambulantno. Postoji značajna varijabilnost u stopama hospitalizacije pacijenata sa vanbolničkom pneumonijom, delom zbog nesigurnosti lekara prilikom procene težine bolesti na prijemu. Razlog iz kojeg je CURB-65 široko prihvaćen i korišćen kao pomoć u određivanju da li lečenje treba da bude ambulantno ili bolničko leži u njegovoj relativnoj jednostavnosti za kliničku primenu. CURB-65 se lakše koristi u primarnoj zdravstvenoj nezi u odnosu na precizniji, ali složeniji PSI. CURB-65 se koristi kao sredstvo za odlučivanje o radnji koju je potrebno preduzeti za određenog pacijenta. * 0-1: Ambulantno lečenje * 2: Razmotriti kratak boravak u bolnici ili pažljivo pratiti pacijenta u ambulantnim uslovima * 3-5: Zahteva hospitalizaciju uz razmatranje da li treba da bude smešten u jedinicu intenzivne nege
Diagnostic criteria for familial hypercholesterolemia
FH Diagnosticcriteriaforfamilialhypercholesterolemia Dutchlipidnetworkscore Dislipidemija
Porodična hiperholesterolemija (eng. familial hypercholesterolemia, FH) je genetski poremećaj koji pogađa oko 1 od 250 osoba i izuzetno je težak za dijagnostikovanje. Digitalni alat FH pomaže lekarima u tome. FH povećava verovatnoću obolevanja od koronarne bolesti srca u mlađoj dobi. Lekar može da posumnja na FH ako: * rutinska analiza krvi pokaže da osoba ima visok nivo holesterola * je osoba imala srčani ili moždani udar, naročito ako se to dogodilo u mlađoj dobi * drugi članovi pacijentove porodice imaju istoriju prevremene bolesti srca ili moždanog udara * je drugim članovima pacijentove porodice dijagnostikovana FH. Mogu da se primete i fizičke promene pacijentovog tela koje ukazuju na to da on ima FH. U tim slučajevima lekar obavlja jednostavan fizikalni pregled kako bi proverio te simptome. Oni mogu da obuhvataju: * ksantome u tetivama: ovo je oticanje na zglavcima prstiju, kolenima ili ahilovoj tetivi na zadnjem delu gležnja. Uzrokuje ga nagomilavanje viška holesterola. * ksantelazme: to su male grudvice holesterola koje se nakupljaju u koži oko dna oka i na kapku. Obično su bledo žute boje. * kornealni arkus: ovo je bledi prsten oko dužice. Ako je osoba mlađa od 50 godina i ima kornealni arkus, moguće je da ima i FH.
DLQI
DLQI Dermatoloskiindekskvalitetazivota
Dermatološki indeks kvaliteta života (DLQI) je jednostavan upitnik, čija uspešnost je potvrđena u praksi, sa deset pitanja koja se postavljaju u slučajevima više od 40 kožnih bolesti. Trenutno se najčešće koristi metod procene kvaliteta života pacijenata sa različitim kožnim stanjima.
DVT (Caprini)
DVT DVTCaprini Procenafaktorarizikazanastanaktromboze VenskatromboembolijaVTETromboza
Pomoću Caprini skora procenjuje se rizik od venske tromboembolije (VTE) kod pacijenata koji se podvrgavaju neortopedskoj operaciji. Rizik od VTE izračunava se na osnovu pola i dobi pacijenta, vrste operacije, sistematskog pregleda, medicinske anamneze i rezultata laboratorijskih testova.
EDSS
EDSS Expandeddisabilitystatusscaleformultiplesclerosis
Proširena skala funkcionalne onesposobljenosti (EDSS) jedan je od najstarijih i verovatno najčešće korišćenih instrumenata za ocenu stepena multiple skleroze (Kurtzke, 1983). Na osnovu standardnog neurološkog pregleda ocenjeno je 7 funkcionalnih sistema (plus „ostali“). Te ocene se zatim koriste zajedno sa zapažanjima i informacijama koje se tiču hodanja i upotrebe pomoćnih uređaja za ocenjivanje EDSS.
eGFR (CKD-EPI, MDRD)
GfrCdkMdrd eGFRCKDEPIMDRD Procenabrzineglomerulanefiltracije
Procenjena brzina glomerularne filtracije (eGFR) jedna je od ključnih merila funkcije bubrega. Za izračunavanje može da se koristi nekoliko formula; većina koristi godine starosti, pol, serumski kreatinin i/ili cistatin C. Nedavno se posustalo od primene etničke pripadnosti kao jednog od parametara. <br /><br />Formula studijske grupe MDRD (Modifikacija ishrane kod bolesti bubrega) za eGFR bila je jedna od prvih formula koja je korišćena za izračunavanje eGFR-a. U velikoj meri je zamenjen formulom 2009 CKD-EPI (Epidemiološka saradnja u oblasti hronične bolesti bubrega) zbog njene veće preciznosti. Nakon toga je razvijena formula 2021 CKD-EPI; izostavlja koeficijent etničke pripadnosti i smatra se da ima prihvatljive karakteristike učinka bez disproporcionalnog uticaja na bilo koju grupu pojedinaca. Njena preciznost može dodatno da se poboljša korišćenjem oba markera filtracije (kreatinin i cistatin C).<br /><br />Formulu 2009 CKD-EPI je odobrila Bolest bubrega 2012: Smernica za kliničku praksu poboljšanja globalnih ishoda (KDIGO) za evaluaciju i upravljanje hroničnom bolešću bubrega. Formulu 2021 CKD-EPI sada preporučuju Nacionalna fondacija za bubrege (NKF) i Radna grupa Američkog društva za nefrologiju (ASN).
ELTS, Sokal, and Hasford Scores
ELTS ELTSSokalandHasfordScores PrognosticscoresforchronicphasechronicmyeloidleukemiaCML Mijeloproliferativneneoplazme
Ova alatka izračunava prognostičku rizičnu grupu EUTOS skora za dugoročno preživljavanje (ELTS), Sokal i Euro skor (Hasford) za odrasle pacijente sa dijagnozom hronične mijeloidne leukemije (CML). Skor se izračunava na osnovu starosti pacijenta, veličine slezine, blasta u perifernoj krvi i broja trombocita. Na osnovu ocene rizika pacijent se svrstava u jednu od tri grupe: niskorizična, srednjerizična i visokorizična.
GCS
GCS GCS GlasgowComaScale
Glazgovska skala kome (eng. Glasgow Coma Scale) može da se koristi za opisivanje poremećaja svesti iz bilo kog razloga. Najviše se koristi kod povreda glave. Može da se primenjuje i u drugim slučajevima poremećaja svesti. Kod stanja gde je oštećenje pretežno fokalno, kao kod moždanog udara, dodatne informacije iz procene stepena bilo kog fokalnog deficita su izuzetno važne. Skala naspram rezultata? Osnovni koncept Skale je da se očni, verbalni i motorički odgovori pacijenta opisuju jednostavnim, objektivnim terminima kako bi se prenela jasna nedvosmislena slika njegovog stanja GCS rezultat se dobija dodavanjem numeričkih vrednosti tri odgovora kako bi se dobio zbir ili kombinovana ukupna vrednost. Najniži mogući rezultat je 3, što ukazuje na duboku komu, a najviši rezultat je 15, što ukazuje na normalnu svest. Ostalih 11 rezultata može da odražava 118 različitih kombinacija tri odgovora. Međutim, važno je reći da nisu svi oni klinički realni.
Geneva Score for VTE Prophylaxis
GenevaProphylaxis GenevaScoreforVTEProphylaxis Identificationofacutelyillmedicalpatientsrequiringthromboprophylaxis VenskatromboembolijaVTETromboza
Venous thromboembolism (VTE) is one of the most common cardiovascular diseases and about 50% of all VTE events occur as a result of a hospital admission for surgery or acute medical illness. Hospital-acquired VTE is preventable, with interventions including anticoagulants and mechanical measures reducing the rate of symptomatic VTE by half. <br />Geneva Risk Score is one of the risk assessment models developed for identifying hospitalised medical patients at increased risk of VTE. It consists of 19 variables and a points-based system that enables stratification of patients into high and low VTE risk and can thus help inform decisions on prescription of thromboprophylaxis; however, decisions on thromboprophylactic interventions should also be based on assessment of bleeding risk. <br />Geneva Risk Score has been externally validated and compared favourably with the Padua Prediction Score, particularly for its accuracy in identifying low-risk patients who do not require thromboprophylaxis.
Glasgow-Blatchford Bleeding Score
GlasgowBlatchford GlasgowBlatchfordBleedingScore Stratificationofuppergastrointestinalbleedingpatients Krvarenje
Acute upper-gastrointestinal bleeding is a common reason for emergency hospital admissions worldwide. Several systems have been designed to stratify these patients into different risk categories for adverse outcomes. Glasgow-Blatchford Bleeding Score (GBS) was developed to assess whether patients presenting with acute upper-gastrointestinal bleeding will likely require hospital admission to manage their bleeding.<br />GBS uses a scoring system based on routinely available clinical and laboratory data to identify patients with very low risk of rebleeding or needing hospital-based interventions that can be safely managed as outpatients. <br />GBS is endorsed by the 2021 European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) Guideline for endoscopic diagnosis and management of nonvariceal upper gastrointestinal hemorrhage.
GRACE
GRACE Procenasmrtnostikodpacijenatasaakutnimkoronarnimsindromom
Globalni registar akutnih koronarnih događaja (GRACE) je međunarodna baza podataka za posmatranje, koja je napravljena da odražava podatke iz nepristrasne populacije pacijenata sa akutnim koronarnim sindromom (ACS) u 200 bolnica u 28 zemalja. Podaci su korišćeni za dobijanje regresijskih modela radi predviđanja smrti u bolnici i smrti nakon otpusta iz bolnice kod pacijenata sa ACS-om. GRACE skor je brz i široko primenljiv metod za procenu kardiovaskularnog rizika koji nadopunjuje kliničku procenu i može da vodi trijažu i upravljanje pacijentima u čitavom spektru pacijenata sa ACS.
Hamilton Depression Rating Scale (HDRS)
HDRS HamiltonDepressionRatingScaleHDRS HAMD Poremecajiraspolozenja
The Hamilton Depression Rating Scale (abbreviated HDRS, HRSD or HAM-D), was published in 1967 and is one of the most commonly used instruments for assessing depression. It is a clinician-rated measure devised for use on patients already diagnosed with affective disorder of depressive type. HDRS has been used extensively in clinical research and in ordinary clinical practice for assessment of the severity of depression, changes in its severity over time, and efficacy of treatment. It should generally be used with the corresponding structured interview. Its value depends entirely on the skill of the interviewer in eliciting the necessary information. <br /><br />The original version of HDRS is also one of the most commonly used versions; it contains 17 items pertaining to symptoms of depression experienced over the past week. However, the original study did not include thresholds for depression severity stratification. One commonly used set of thresholds was later developed by Mark Zimmerman et al. It can be used to classify patients into mild (8-16 points), moderate (17-23 points), and severe (≥ 24 points) depression. <br /><br />The Hamilton Depression Rating Scale has been externally validated and is recommended by the European Psychiatric Association (EPA) and American Psychiatric Association (APA) guidelines as one of the suggested assessment instruments for ongoing clinical monitoring of depression and treatment effect assessment.
HAS-BLED
HASBLED HASBLED RiskofMajorBleedinginPatientsWithAF
HAS-BLED rezultat procenjuje rizik od velikog krvarenja kod pacijenata koji primaju antikoagulantnu terapiju za atrijalnu fibrilaciju (AF) i pomaže da se proceni kvalitet terapije za AF. Rizik od velikog krvarenja koji izračunava alat HAS-BLED definisan je kao intrakranijalno krvarenje, krvarenje koje zahteva hospitalizaciju, smanjenje nivoa hemoglobina za više od 2 g/dL ili potreba za transfuzijom usled krvarenja. HAS-BLED ima ukupno 9 parametara. Svaki parametar nosi 1 bod. Slova L i D predstavljaju po dva parametra, dok svako drugo slovo predstavlja jedan parametar. Originalni HAS-BLED akronim označava hipertenziju (eng. Hypertension), abnormalnu funkciju jetre/bubrega (Abnormal liver/renal function), istoriju moždanog udara (Stroke history), istoriju krvarenja ili predispoziciju za krvarenje (Bleeding history or predisposition), labilni INR (Labile INR), stariju populaciju (Elderly) i upotrebu droge/alkohola (Drug/alcohol usage). Rezultat govori lekaru kako da organizuje negu pacijenta, što znači da se neće svi pacijenti sa AF lečiti na isti način. Ako pacijent ima rezultat 3 ili više, što ukazuje na to da je izložen većem riziku, to ne mora da znači da lekar mora da promeni lek; umesto toga, lekar će možda želeti da češće proverava pacijentovu krv. Nekim pacijentima lekar može da uvede alternativne lekove ili načine za otklanjanje nekih od faktora rizika. To takođe ne znači da će pacijent automatski prestati da uzima lekove za razređivanje krvi.
HbA1c
HbA1cCalc HbA1c ConvertHbA1cbetweenandmmolmolandtoaveragebloodglucose Dijabetes
Analiza hemoglobina A1c pokazuje prosečan nivo šećera u krvi u protekla 2 do 3 meseca. Zove se HbA1c, analiza glikovanog hemoglobina i glikohemoglobin. Mnogo podseća na prosečan broj poena nekog košarkaša tokom sezone. Jedna utakmica ne može da pokaže učinak igrača na duži rok. U tom kontekstu, rezultati analize za 1 dan ne pružaju potpunu sliku o tome kako nečije lečenje napreduje. Šta je tačno analiza HbA1c? To je merenje hemoglobina za koji je glukoza hemijski vezana. Kod osoba sa dijabetesom, ova vrednost je u proseku 5%. To znači da je oko 5% hemoglobina vezano za glukozu. A količina hemoglobina vezanog za glukozu zavisi od prosečnog nivoa šećera u krvi. Tehnički, HbA1c je zapravo takođe „samo“ prosek jer u njega ulaze i dobre vrednosti šećera u krvi i vrednosti koje su izvan ciljnog opsega. Drugim rečima, osoba sa relativno stabilnim šećerom u krvi može da ima potpuno isti HbA1c kao neko čiji šećer u krvi neprestano varira između niske i visoke vrednosti. Postoji preporuka za doslednu standardizaciju rezultata analize HbA1c korišćenjem nove jedinice mmol/mol. Budući da se ove nove vrednosti u mmol/mol razlikuju od vrednosti utvrđenih standardizacijom prema Nacionalnom programu standardizacije glikohemoglobina (eng. National Glycohemoglobin Standardization Program, NGSP), preporučuje se da se rezultati HbA1c navode u obe jedinice, mmol/mol (SI jedinica) i izvedenim NGSP jedinicama (u %). Klinički alat kompanije Mediately omogućava korisnicima da međusobno konvertuju ove dve jedinice i takođe izračunava prosečan nivo glukoze u krvi iz vrednosti HbA1c.
HEART skor za bol u grudima
HEART HEARTskorzabolugrudima Stratifikacijarizikakodpacijenatasabolomugrudima KoronarnaarterijskabolestAkutnikoronarnisindromAKS
Bol u grudima je jedan od najčešćih razloga odlaska u hitnu pomoć. Fokus dijagnostičkog procesa je da se identifikuju pacijenti i sa niskim i visokim rizikom od akutnog koronarnog sindroma. HEART skor je namenjen da bude brz i pouzdan predskazatelj ishoda kod pacijenata sa bolom u grudima, koji bi mogao da olakša tačne dijagnostičke i terapijske izbore. Sastoji se od 5 aspekata: istorije, EKG-a, godina starosti, faktora rizika i troponina (History, ECG, Age, Risk factors and Troponin, HEART). Svaki aspekt može da se boduje sa nula, jednim ili dva boda, u zavisnosti od obima abnormalnosti. Zbir bodova može da se koristi za stratifikovanje pacijenata u 3 grupe rizika (nizak, srednji i visok rizik od velikog neželjenog kardiovaskularnog događaja u narednih 6 nedelja) sa različitim strategijama lečenja.
HOMA-IR
HOMAInsResist HOMAIR Procenamodelahomeostazezainsulinskurezistenciju Dijabetes
Procena modela homeostaze (HOMA) predstavlja metodu koja se koristi za kvantifikaciju insulinske rezistencije (IR) i funkcije beta ćelija koju su objavili Mateus i ostali 1985. godine i od tada je široko primenjivana. Veće vrednosti HOMA-IR ukazuju na veću verovatnoću insulinske rezistencije. Granične vrednosti za insulinsku rezistenciju variraju u različitim populacijama; često se primenjuje granična vrednost > 2.
ICF
ICF Procenafunkcijecrevakonstipacijekodpacijenatakojiuzimajuopioidneanalgetike
Indeks funkcije creva (Bowel Function Index; BFI) jednostavan je kalkulator kojim se procenjuje ozbiljnost i uticaj konstipacije izazvane opioidima (OIC - opoid induced constipation), a sadrži samo 3 stavke. Od pacijenta se traži da proceni, tokom prethodnih 7 dana, lakoću defekacije, osećaj nepotpunog pražnjenja creva i ličnu procenu opstipacije. Svaka stavka se ocenjuje od 0 do 100 pomoću numeričke skale. Ukupna BFI ocena je srednja vrednost od tri stavke. Promena rezultata u rasponu od 12 poena predstavlja klinički relevantnu promenu opstipacije, dok 28,8 bodova predstavlja prag za opstipaciju.
Ideal, Adjusted and Lean Body Weight
BodyWeights IdealAdjustedandLeanBodyWeight Calculationofbodyweightadjustments Telesnamerenja
Calculation of the dosing weight differs between underweight, average weight, and obese patients. The patient’s weight is assumed to confer information regarding a number of variables that ensure the appropriate quantity of treatment is delivered to the patient, reducing the risk of harm whilst ensuring treatment is efficacious. This tool calculates the ideal, adjusted and lean body weight.<br /><br />Ideal body weight (IBW) was initially derived from insurance data and it represented the weight for a given height that was associated with the lowest mortality. The formula has been further refined since then. Now it is defined as the goal weight at which nutritional requirements are met. The formula used to calculate the IBW is only an approximation and is applicable only for people taller than 152 cm. <br /><br />Adjusted body weight (AdjBW) in the context of obesity is defined as the weight that represents the metabolically active lean body tissue and therefore prevents over- or underestimation of nutritional requirements in the obese subject. It is used for patients whose weight is ≥ 120 % of their IBW.<br /><br />Lean body weight (LBW) describes the mass of non-fatty cells and connective tissue. It appears to represent a convincing scientific estimate of body size. The calculation of LBW is not applicable to individuals with abnormal body water composition (e.g. fluid overload) and it was not validated in individuals of extreme height or weight, in those with highly muscular builds, or in underweight individuals.
IMDC model for metastatic RCC prognosis
IMDCModel IMDCmodelformetastaticRCCprognosis Prognosticscoreforpatientstreatedwithtargetedtherapy Karcinommokracnihputeva
Model međunarodnog konzorcijuma za bazu podataka o metastatskom karcinomu bubrežnih ćelija (IMDC) (koji se ponekad naziva i Heng model) pruža prognostičke informacije za pacijente sa metastatskim karcinomom bubrežnih ćelija. IMDC model je potvrđen u nekoliko studija i trenutno je model s najboljom prognostičkom vrednošću među postojećim modelima. Na osnovu šest nezavisnih prognostičkih faktora preživljavanja u IMDC modelu, ova alatka prikazuje prognozu i srednju stopu opšteg preživljavanja pacijenata sa metastatskim karcinomom bubrežnih ćelija na ciljanoj terapiji.
Imfinzi doziranje
Imfinzidoziranje Durvalumab
Alat izračunava broj staklenih bočica i zapreminu IMFINZI 50 mg/mL koncentrata za rastvor za infuziju na osnovu težine pacijenta.
Inflammatory back pain
IBP Inflammatory back pain An assessment of whether the pain in the back is inflammatory Hronicni bol u leima
Upalni bol u leđima (eng. inflammatory back pain, IBP) je stanje bola lokalizovanog u aksijalnoj kičmi i sakroilijačnim zglobovima koje je hronično. Razlikuje se od mehaničkog bola u leđima pomoću skupa ključnih dijagnostičkih karakteristika. Upalni bol u leđima (IBP) je relativno noviji i dobro prihvaćen koncept čija precizna definicija još uvek nije utvrđena. U principu, primarne karakteristike IBP-a obuhvataju: 1) javljanje u relativno mladoj životnoj dobi, pre 40. ili 45. godine; 2) jutarnju ukočenost; 3) bol u leđima u trajanju od najmanje 3 meseca i 4) smanjenje bola tokom kretanja. Karakterističan obrazac IBP-a može da se javi kod pacijenata sa ankilozirajućim spondilitisom (AS) kao i drugim hroničnim poremećajima praćenim aksijalnim bolom kao što su nediferencirani spondiloartritis (SpA), reaktivni artritis, inflamatorne bolesti creva i psorijaza. Važno je identifikovati pacijente sa mogućim spondiloartritisom radi ranog upućivanja na lečenje. Međutim, važno je da se ovim pacijentima najpre upute ključna i dodatna (klinička) pitanja, pa da se tek onda obave fizikalni pregled i dodatni testovi. Ovo predstavlja napredak za reumatološke službe u edukaciji lekara primarne zdravstvene zaštite i lekara opšte prakse da ojačaju i olakšaju optimalnu saradnju u upućivanju pacijenata na reumatološka odeljenja.
IPSS
IPSS InternationalProstateSymptomScore
Internacionalni prostata simptom skor (I-PSS) procenjuje ozbiljnost simptoma benigne hiperplazije prostate na osnovu odgovora na sedam pitanja o urinarnim simptomima i jednog pitanja kojim se ocenjuje kvalitet života. Svako pitanje koje se tiče urinarnih simptoma omogućava pacijentu da odabere jedan od šest odgovora koji ukazuje na sve veću ozbiljnost određenog simptoma. Odgovorima se dodeljuju bodovi od 0 do 5. Ukupni skor može biti u rasponu od 0 do 35 (asimptomatski do vrlo simptomatski).
Kalkulator doziranja amoksicilina/klavulanske kiseline
AmoxClavDosing Kalkulatordoziranjaamoksicilinaklavulanskekiseline InfekcijekostijuizglobovaInfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekozeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaHronicnaopstruktivnabolestplucaHOPBInfekcijeurogenitalnogtrakta
Kombinacija amoksicilina i klavulanske kiseline koristi se za lečenje određenih infekcija izazvanih bakterijama, uključujući infekcije ušiju, pluća, sinusa, kože i urinarnog trakta. Amoksicilin-klavulanat je važan i efikasan antibiotik širokog spektra koji se često koristi u opštoj praksi. Iz tog razloga se racionalna primena antibiotika i različiti scenariji primene antibiotika, što je danas izuzetno značajna opšta tema, uglavnom odnose na amoksicilin-klavulanat. Čini se da postoje nejasnoće u vezi sa indikacijama za njegovu upotrebu. Problem nije u tome što on ne deluje, već u činjenici da što se više koristi, veća je verovatnoća da će bakterije postati otporne na taj lek. Većina infekcija može uspešno da se leči drugim vrstama antibiotika, a amoksicilin-klavulanat treba da bude rezervisan za specifične indikacije kada je on zaista potreban. Korist za pojedinca mora da se odmeri u odnosu na sprečavanje otpornosti bakterija za čitavu zajednicu. Svaki put kada pomislite na propisivanje amoksicilin-klavulanata, razmislite da li bi neka alternativa bila bolja. Ukoliko alternativa zaista nije moguća, obavezno koristite Kalkulator doziranja amoksicilina/klavulanske kiseline kompanije Mediately. Ispravnim dozama antibiotika izbegavamo preniske doze i nedovoljno efikasno lečenje, te pojavu otpornosti bakterija, kao i predoziranje i prekomerna neželjena dejstva. Najčešće dolazi do grešaka u doziranju antibiotika kod dece i starijih osoba – to su dve starosne grupe koje su metabolički manje tolerantne na predoziranje. Propisivanjem antibiotika što je racionalnije moguće i samo u slučajevima koji su neizbežni, možemo da usporimo tendenciju otpornosti bakterija, što danas predstavlja veliki problem.
Kalkulator doziranja azitromicina
AzithromycinDosing Kalkulatordoziranjaazitromicina InfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekozeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaHronicnaopstruktivnabolestplucaHOPBInfekcijeurogenitalnogtrakta
Alatka izračunava dozu azitromicina na osnovu telesne težine pacijenta, funkcije bubrega i terapijske indikacije. Za prašak namenjen za oralnu suspenziju izračunava se i zapremina suspenzije.
Kalkulator doziranja cefiksima
Kalkulatordoziranjacefiksima
Alatka izračunava dozu cefiksima na osnovu pacijentove telesne težine, godina starosti, funkcije bubrega i terapijskih indikacija.
Kalkulator doziranja ciprofloksacina
CiprofloxacinDosing Kalkulatordoziranjaciprofloksacina
Alatka izračunava dozu Ciprofloxacina na osnovu starosti pacijenta, telesne mase pacijenta, funkcije bubrega i terapijske indikacije.
Kalkulator doziranja sulfametoksazola/trimetoprima
SulfTrimDosingRS Kalkulatordoziranjasulfametoksazolatrimetoprima InfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekozeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaHronicnaopstruktivnabolestplucaHOPBInfekcijecentralnognervnogsistemaInfekcijeurogenitalnogtrakta
Alat izračunava preporučenu dozu sulfametoksazola i trimetoprima na osnovu pacijentove starosti, težine i terapijskih indikacija. Za oralnu suspenziju se takođe izračunava zapremina suspenzije.
Kalkulator vaskularne starosti
Kalkulatorvaskularnestarosti KoristigrafikoneSCORE2021
Vaskularna starost je sredstvo pomoću koga lekari na najbolji način objašnjavaju rizik svojim pacijentima. Vaskularna starost pojedinca se izračunava kao starost osobe sa istim predviđenim rizikom i svim stepenima drugih faktora rizika u granicama normale. Alat koristi grafikone SKOR 2021 za izračunavanje vaskularne starosti.
Karnofsky Performance Status
Karnofsky KarnofskyPerformanceStatus KarcinomplucaKarcinomdojkeImunoterapijakarcinomaGastrointestinalnikarcinomKarcinomglaveivrataKarcinomjetreKarcinomkozeKarcinommokracnihputeva
Performance status, a measure of a patient's functional capacity, is frequently used to estimate the prognosis of individual patients and to select or stratify patients for clinical trials of anticancer therapies.<br />The most commonly used scales that can be used to quantify the performance status are the Karnofsky Performance Status, consisting of 11 stages ranging from 100 (normal health) to 0 (death) and the Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG) performance status, a five-grade performance scale ranging from 0 (fully active) to 5 (death).
Korigovani kalcijum za hipoalbuminemiju
CalciumCorrection Korigovanikalcijumzahipoalbuminemiju Izracunavanjekorigovanogkalcijumauhipoalbuminemiji Poremecajielektrolita
Ukupni kalcijum u serumu sastoji se od nekoliko frakcija. Velika frakcija je vezana za neorganske i organske anjone, uglavnom albumin. Stoga, merenje ukupnog serumskog kalcijuma može potceniti nivo biološki aktivnog kalcijuma, posebno kod pacijenata sa niskim nivoom albumina. Kod ovih pacijenata, Pejn formula se obično koristi za prilagođavanje izmerene ukupne koncentracije kalcijuma u serumu.<br />Formula je objavljena 1973. godine, ali se od tada pokazalo da je netačna kod određenih pacijenata, posebno pacijenata sa bubrežnom insuficijencijom; u ovim slučajevima preporučuje se merenje nivoa jonizovanog kalcijuma. <br />
Korigovani QT interval
QTc KorigovaniQTinterval KorigujeQTintervalzaekstremneotkucajesrca
QT interval zavisi od brzine otkucaja srca na očigledan način (tj. brži otkucaji srca, kraći su R-R interval i QT interval) i mogu se prilagoditi tako da poboljšaju otkrivanje pacijenata sa povećanim rizikom od ventrikularne aritmije.<br /><br />Moderne EKG mašine povezane sa računarom mogu lako da izračunaju korigovani QT (QTc), ali ta korekcija možda neće pomoći u otkrivanju pacijenata sa povećanim rizikom od aritmije, jer postoji veliki broj različitih korekcionih formula.<br /><br />Nedavno retrospektivno istraživanje sugeriše da Fridericija (Fridericia) metod i Framingam (Framingham) metod mogu proizvesti rezultate najkorisnije za stratifikaciju rizika od smrtnosti od 30 dana i 1 godine.
Mayo endoscopic score
Mayoendoscopicscore Evaluatesulcerativecolitisstage
The Mayo endoscopic score evaluates ulcerative colitis stage, based only on endoscopic exploration. It is the most used score in drug studies. Mayo endoscopic score is also a subscore of the Full Mayo score and can be used on its own.
McDonald Diagnostic Criteria for Multiple Sclerosis
McDonaldDiagnosticCriteriaforMultipleSclerosis 2017Revision
Ova alatka izračunava da li pacijenti ispunjavaju Mekdonaldove (McDonald) kriterijume za multiplu sklerozu iz 2017. godine za pacijente sa napadom na početku bolesti i za pacijente čiji tok bolesti karakteriše njena progresija od početka (primarna progresivna multipla skleroza).
MELD i MELD-Na
MELD MELDiMELDNa ModelforEndStageLiverDisease
Procena ozbiljnosti bolesti jetre je važna za predviđanje preživljavanja i procenu koristi i rizika specifičnih terapija uključujući alokaciju organa za transplantaciju jetre. Model terminalnog stadijuma bolesti jetre (MELD) je potvrđen kao prediktor preživljavanja u nekoliko kohorta kod pacijenata sa različitim stadijumima bolesti jetre. <br />MELD koristi rutinski izmerene laboratorijske varijable (bilirubin, INR, kreatinin) za određivanje krajnjeg skora i procenu tromesečne stope preživljavanja. Međutim, kasnije je prepoznato da nivoi natrijuma takođe značajno utiču na preživljavanje pacijenata u završnom stadijumu bolesti jetre. Zato je razvijena poboljšana verzija, koja uzima u obzir nivo natrijuma, nazvana MELD-Na, koja je naknadno potvrđena u regiji Eurotransplant.<br />MELD skor podržava Smernica dobre kliničke prakse EASL-a o transplantaciji jetre, ali ne predviđa tačno preživljavanje kod svih pacijenata sa cirozom; stanja kao što su hepatocelularni karcinom, hepatopulmonalni sindrom i portopulmonalna hipertenzija povezana su sa većim stopama mortaliteta.
MEWS
MEWS MEWS Modifikovaniskorranogupozorenja InfekcijekostijuizglobovaInfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekozeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaGroznicatemperaturaAtrijalnafibrilacijaOtkazivanjesrcaVenskatromboembolijaVTEMozdaniudarKrvarenjeSepsaKoronarnaarterijskabolestTrombozaInfekcijecentralnognervnogsistemaInfekcijeurogenitalnogtraktaAbdominalneinfekcijeAritmijePoremecajielektrolitaPovredaAkutnikoronarnisindromAKSInfektivniendokarditisBolestistitastezlezde
Dokumentovano pogoršanje fizioloških parametara često prethodi katastrofalnom pogoršanju hospitalizovanih pacijenata. Modifikovani skor ranog upozorenja (MEWS) jeste alatka za skrining koja se može koristiti za identifikaciju pacijenata koji su pod povećanim rizikom. <br />MEWS se zasniva na četiri standardna fiziološka parametra koji se mogu pratiti pored postelje pacijenta (sistolni krvni pritisak, brzina pulsa, brzina disanja, temperatura) i na jednostavnoj skali nivoa svesti (AVPU).<br />Dobijeni rezultat stratifikuje pacijente u 3 grupe s različitim verovatnoćama katastrofalnog pogoršanja (u ovom slučaju definisano kao prijem na odeljenje visoke zavisnosti/intenzivne nege ili smrt u roku od 60 dana). <br />Postoji nekoliko različitih verzija MEWS. Implementirana verzija (Subbe i dr.) potvrđena je prospektivno i eksterno. Druga verzija (Stenhouse i dr.) koja uključuje izlučivanje urina i drugačiju skalu krvnog pritiska razvijena je prvenstveno za hirurške pacijente. <br />
mMRC
mMRC Modifiedmedicalresearchcouncildyspneascale
Mahler DA, Wells CK. Evaluation of clinical methods for rating dyspnea. Chest. 1988 Mar;93(3):580-6.
Modified Rankin Scale
MRS ModifiedRankinScale Assessmentofneurologicdisability Mozdaniudar
Stroke is one of the leading causes of death and disability worldwide. However, the total burden of poststroke disability can be challenging to quantify. <br />The modified Rankin Scale (mRS) is a 7-level, clinician-reported measure of global disability in patients post-stroke. It is used to categorize the level of functional independence with reference to pre-stroke activities.<br />The scale was originally introduced in 1957 by Dr. John Rankin as a 5-level scale ranging from 1 to 5. It was later modified and the modern (modified) version differs from Rankin's original scale mainly in the addition of grade 0, indicating a lack of symptoms, and the addition of grade 6 indicating death.<br />The mRS has become the most widely employed clinical outcome measure in clinical trials and in large-scale stroke care quality improvement programs. It is formally recommended by regulatory agencies and clinical trial methodology consensus groups worldwide for use in acute stroke clinical trials.
NEWS2
NEWS2 NEWS2 NationalEarlyWarningScore InfekcijekostijuizglobovaInfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekozeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaGroznicatemperaturaAtrijalnafibrilacijaOtkazivanjesrcaVenskatromboembolijaVTEMozdaniudarKrvarenjeSepsaKoronarnaarterijskabolestTrombozaInfekcijecentralnognervnogsistemaInfekcijeurogenitalnogtraktaAbdominalneinfekcijeAritmijePoremecajielektrolitaPovredaAkutnikoronarnisindromAKSInfektivniendokarditisBolestistitastezlezde
National Early Warning Score (NEWS) 2 is used to help standardize the assessment of acute-illness severity when patients present acutely to hospital and in prehospital assessment, i.e. by the ambulance services. It has proven to be a strong indicator of increased risk of serious clinical deterioration and mortality in patients with sepsis and a variety of acute medical illnesses, surgical patients and patients with acute trauma.<br />The NEWS is based on a simple aggregate scoring system in which a score is allocated to physiological measurements, already recorded in routine practice. Six simple physiological parameters form the basis of the scoring system: respiration rate, oxygen saturation, systolic blood pressure, pulse rate, temperature and level of consciousness or new confusion. Higher aggregated scores indicate higher risk of clinical deterioration. Scores 0–4 are classified as low risk, score 3 in any individual parameter is low-medium risk, scores 5–6 are medium risk and score ≥ 7 is classified as high risk.<br />Depending on the NEW score, recommendations for the: frequency of clinical monitoring, the urgency of clinical review, and the competency requirements of the clinical team needed to undertake that review and respond, are provided.<br /><br />The NEWS has been validated in many settings within the NHS and internationally, including emergency departments and in the prehospital setting.
NIHSS
NIHSS NationalInstituteofHealthStrokeScale
Skala Nacionalnih zdravstvenih instituta za dijagnostikovanje moždanog udara ili NIH skala za dijagnostikovanje moždanog udara (NIHSS) je alatka koju koriste zdravstveni radnici za objektivno određivanje oštećenja uzrokovanih moždanim udarom. NIHSS je sastavljena od 11 stavki, od kojih svaka ima specifičnu sposobnost između 0 i 4. Za svaku stavku, skor 0 obično označava normalnu funkciju u toj specifičnoj sposobnosti, dok viši skor ukazuje na određeni nivo oštećenja. Pojedinačni rezultati iz svake stavke se sabiraju da bi se izračunao pacijentov ukupni NIHSS skor. Maksimalni mogući skor je 42, a najmanji skor je 0.
NYHA
NYHA NewYorkHeartAssociationFunctionalClassification
The New York Heart Association (NYHA) Functional Classification is the most commonly used system to classify patients' heart failure according to the severity of their symptoms. It places patients in one of four categories based on how much they are limited during physical activity.
Padua Prediction Score
PaduaPredictionScore EstimatesVTEriskinhospitalizedmedicalpatients
Padova skor venske tromboembolije (VTE) procenjuje rizik od VTE kod hospitalizovanih pacijenata. On izračunava ocenu rizika na osnovu 11 uobičajenih faktora rizika za VTE kod hospitalizovanih pacijenata. Pacijenti su stratifikovani u grupe visokog rizika (≥ 4 poena) i grupe niskog rizika (< 4 poena).
PASI
PASI PsoriasisAreaandSeverityIndex
Indeks raširenosti i težine psorijaze (PASI) je najčešće korišćeni alat za merenje težine psorijaze. PASI kombinuje procenu težine lezija i zahvaćene površine u jedinstvenu ocenu u rasponu od 0 (bez bolesti) do 72 (maksimalna bolest).
PERC Rule
PERCRule PulmonaryEmbolismRuleoutCriteria
Kriterijumi za odbacivanje obolelosti od plućne embolije (PERC) pomažu u proceni ljudi kod kojih se sumnja da su oboleli od plućne embolije, ali sa malim stepenom verovatnoće. Za razliku od Velsovog (Wells) i Ženeva skora, PERC pravilo je osmišljeno tako da isključi rizik od PE kod ljudi kad ih je lekar već stratifikovao u niskorizičnu kategoriju.<br /><br />Ljudi u ovoj kategoriji niskog rizika bez ikakvih kriterijuma ne mogu biti podvrgnuti daljem dijagnostičkom testiranju na PE. Razlog za ovu odluku je da dalje testiranje (posebno CT angiogram grudnog koša) može naneti više štete (od izlaganja zračenju i kontrastne boje) nego rizik od postojanja PE. Pravilo PERC ima osetljivost od 97,4% i specifičnost od 21,9% sa lažno negativnom stopom od 1,0%.
PESI (Pulmonary embolism severity index)
PESIPulmonaryembolismseverityindex Predicts30daymortalityofpatientswithpulmonaryembolism
Indeks ozbiljnosti plućne embolije (PESI) razvijen je za procenu smrtnosti od 30 dana kod pacijenata sa akutnom PE. Koristi 11 objektivnih kliničkih stavki za izradu ocene stratifikacije rizika.
PSI/PORT skor
PSIPORT PSIPORTskor Indeksozbiljnostipneumonije Infekcijedonjihdisajnihputeva
Postoji značajna varijabilnost u stopama hospitalizacije pacijenata sa pneumonijom stečenom u zajednici (CAP). Indeks ozbiljnosti pneumonije (PSI) ili PORT skor je pravilo kliničkog predviđanja koje tačno identifikuje pacijente sa pneumonijom stečenom u zajednici koji su pod niskim rizikom od smrti i drugih neželjenih ishoda i stoga pomaže lekarima da donesu racionalnije odluke o hospitalizaciji ovih pacijenata.< br>Bodovi se u PSI dodeljuju na osnovu demografskih faktora, pridruženih oboljenja, nalaza fizičkog pregleda i laboratorijskih/radiografskih nalaza identifikovanih u vreme pojave. Dobijeni rezultat stratifikuje pacijente u 5 klasa rizika, od kojih je svaka povezana sa procenjenom stopom mortaliteta.<br />Zvanične smernice za kliničku praksu Američkog torakalnog društva i Američkog društva za infektivne bolesti iz 2019. godine o dijagnostici i lečenju odraslih sa CAP preporučuju PSI kao preferirano validirano pravilo kliničkog predviđanja koje se, pored kliničke procene, koristi za određivanje potrebe za hospitalizacijom kod odraslih sa dijagnozom CAP.
Quick Sequential Organ Failure Assessment Score (QSOFA)
QuickSequentialOrganFailureAssessmentScoreQSOFA IdentifieshighriskpatientsforinhospitalmortalitywithsuspectedinfectionoutsidetheICU
qSOFA je brz dobijen skor koji može identifikovati pacijente sa sumnjom na infekciju koji su izloženi većem riziku od lošeg ishoda bolničkog lečenja (izvan odeljenja intenzivne nege). qSOFA pojednostavljuje skor SOFA obuhvatajući samo tri klinička kriterijuma. Skor iznosi od 0 do 3 poena. Prisustvo 2 ili više stavki qSOFA bilo je povezano sa većim rizikom od smrti ili produženim boravkom na intenzivnoj nezi.
Rezultati za NAFLD fibrozu
RezultatizaNAFLDfibrozu Rezultatizanealkoholnumasnubolestjetrefibrozu
Nealkoholna masna bolest jetre (NAFLD) najčešći je poremećaj jetre u zapadnim zemljama. Uznapredovala fibroza jetre koja je posledica NAFLD je najvažniji prognostički faktor u NAFLD i povezana je sa ishodima i mortalitetom u vezi s jetrom. <br />Rezultat za NAFLD fibrozu (NFS) i FIB-4 su sistemi bodovanja koji se sastoje od rutinski merenih i lako dostupnih kliničkih i laboratorijskih podataka koji su namenjeni tome da razdvoje pacijente sa NAFLD i pacijente bez uznapredovale fibroze. Oni su eksterno potvrđeni u etnički različitim populacijama NAFLD-a i pokazalo se da predviđaju ukupni mortalitet, kardiovaskularni mortalitet i mortalitet povezan sa jetrom. <br />Indeks NFS se zasniva na kombinaciji 6 varijabli (starost, BMI, odnos AST/ALT, broj trombocita, hiperglikemija i albumin), dok se indeks FIB-4 zasniva samo na kombinaciji starosti, AST, ALT i broja trombocita. Kod oba rezultata primenjuju se dve granične vrednosti za isključivanje i uključivanje uznapredovale fibroze: jedan sa visokom osetljivošću (1,3 za FIB-4 i -1,455 za NFS) i drugi sa visokom specifičnošću (3,25 za FIB-4 i 0,676 za NFS). <br />Indeksi NFS i FIB-4 su podržani preporukama EASL za kliničku praksu o neinvazivnim testovima za procenu težine i prognoze bolesti jetre.
Rome IV for IBS
RomeIVforIBS RomeIVDiagnosticCriteriaforIrritableBowelSyndromeIBS
Rimske kriterijume je razvila grupa međunarodnih stručnjaka za oblast funkcionalnih gastrointestinalnih poremećaja. Iako su u početku razvijeni kao vodiči za istraživače, ovi kriterijumi su prošli nekoliko revizija sa namerom da ih učine klinički korisnim i relevantnim. Rimski kriterijumi IV su najnovija verzija, objavljena 2016. godine. Kriterijumi za sindrom iritabilnog creva sastoje se od bola u trbuhu sa dva od sledećih kriterijuma: 1) koji se odnose na defekaciju, 2) povezani sa promenom učestalosti stolice 3) povezana sa promenom oblika stolice.
Rutgeerts score
Rutgeertsscore PredictsthepostoperativerecurrenceinCrohnsdiseasepatients
The Rutgeerts score was developed to predict postsurgical Crohn’s disease recurrence via ileocolonoscopy in patients having ileocolonic resection. It is used to predict the symptomatic recurrence of Crohn’s disease within 5 years. Higher score correlates with poorer outcomes - 100% 5 year recurrence for patients classified as i4, 63% for i3, 27% for i2 and 6% for i1 and i0.
SCORE2
SCOREVeryHighRisk SCORE2 10-godisnji rizik od fatalnih KVB u regionima Evrope sa veoma visokim rizikom Kardiovaskularni rizik
Digitalni alat SCORE za poboljšanje identifikovanja pojedinaca sa većim rizikom od razvoja KVB širom Evrope pojednostavljuje kliničku praksu. Zašto? Zbog toga što su kardiovaskularne bolesti (KVB), koje uključuju koronarnu bolest srca i moždani udar, najčešće fatalne neprenosive bolesti na globalnom nivou. SCORE2, ažurirani algoritam prilagođen evropskom stanovništvu, omogućava procenu rizika za kombinovani ishod fatalnih i nefatalnih slučajeva kardiovaskularnih bolesti (KVB), za razliku od svog prethodnika SCORE-a, kod kojeg je korišćena samo smrtnost usled KVB. SCORE2 se koristi za procenu 10-godišnjeg rizika od fatalnih i nefatalnih KVB kod osoba u Evropi starosti 40–69 godina koje prethodno nisu imale KVB ili dijabetes. Ovaj novi indeks rizika razvijen je kao rezultat saradnje oko 200 istraživača, uključujući 45 kohorta u 13 zemalja sa 700.000 učesnika, i on obuhvata poznate faktore rizika za bolesti srca i krvnih sudova kao što su starost, pol, nivoi lipida, krvni pritisak i pušenje. Pored toga, on deli zemlje u četiri grupe rizika i primenjuje konkurentni model rizika, prilagođavajući rizik za verovatnoću da će doći do drugog događaja, što omogućava bolju procenu rizika od fatalnih i nefatalnih događaja u mlađoj populaciji.
Sequential Organ Failure Assessment Score (SOFA)
SequentialOrganFailureAssessmentScoreSOFA Identifiesorgandysfunctionintheinhospitalpopulationwithsuspectedinfection
Skor sekvencijalne procene insuficijencije organa (SOFA) koristi se za praćenje stanja pacijenta tokom boravka u odeljenju intenzivne nege i za određivanje stepena pacijentove funkcije organa ili stope insuficijencije. Ovaj skor se zasniva na šest različitih vrednosti, po jedne za respiratorni, kardiovaskularni, jetreni, koagulacioni, bubrežni i neurološki sistem.
SES-CD
SESCD SESCD SimpleEndoscopicScoreforCrohnsdisease Zapaljenskabolestcreva
Jednostavan endoskopski skor za Kronovu bolest (SES-CD) je jednostavan, ponovljiv i lak za upotrebu endoskopski sistem bodovanja za Kronovu bolest. SES-CD vrednuje 4 endoskopske promenljive: čirevi, udeo površine prekrivene čirevima, udeo površine sa bilo kojim drugim lezijama i stenozu. Svaka promenljiva se ocenjuje od 0 do 3 u svakom segmentu.
Simple calculated osteoporosis risk estimation (SCORE)
SimplecalculatedosteoporosisriskestimationSCORE Helpsdecideifawomanshouldbereferredtobonedensitometry
Jednostavna izračunata procena rizika od osteoporoze (SCORE) može da se koristiti da bi se odredilo da li žena treba da bude podvrgnuta denzitometriji kostiju. Namera je da se pregled na osteoporozu učini isplativijim. Ova alatka procenjuje rizik od osteoporoze na osnovu pojedinačnih faktora koji se zasebno mere. To su starost, težina, rasa, istorija reumatoidnog artritisa, netraumatični prelomi i estrogenska terapija. Tokom jednog od validacijskih istraživanja utvrđeno je da je osetljivost testa 91%, a specifičnost 40%.
sPESI (Simplified PESI)
sPESISimplifiedPESI Predicts30daymortalityofpatientswithpulmonaryembolismusing6clinicalcriteria
Pojednostavljeni indeks ozbiljnosti plućne embolije (PESI) razvijen je za procenu smrtnosti od 30 dana kod pacijenata sa akutnom PE. Koristi objektivne kliničke jedinice za izradu ocene stratifikacije rizika. Pojednostavljeni PESI ima sličnu prognostičku tačnost i kliničku korisnost i veću lakoću upotrebe u poređenju s originalnim PESI. Zasnovan je na 6 jednostavnih karakteristika pacijenta koje su nezavisno povezane sa smrtnošću i stratifikuje pacijente sa plućnom embolijom u dve klase ozbiljnosti bolesti.
Stadiranje, praćenje i terapija pacijenata sa melanomom
MelanomaGuidelinesRS Stadiranjepracenjeiterapijapacijenatasamelanomom IntersekcijskiodborzamelanomSrpskoglekarskogdrustva Karcinomkoze
Dokument pod nazivom Uputstvo za dijagnostičku proceduru kod pacijenata sa metastatskim melanomom pripremio je Intersekcijski odbor za melanom Srpskog lekarskog društva 2021. godine.
Upitnik poremećaja raspoloženja
Upitnikporemecajaraspolozenja Upitnikvrsiskriningspektrabipolarnihporemecaja
Upitnik o poremećaju raspoloženja (MDQ) proverava istoriju maničnog ili hipomaničnog sindroma obuhvatajući 13 stavki sa odgovorom "da/ne" koje su izvedene iz DSM-IV kriterijuma i iz kliničkog iskustva. Ako je skor 7 ili veći smatra se da je nalaz pozitivan.<br /><br />MDQ je razvio tim psihijatara, istraživača i zaštitnika potrošača kako bi se rešila nasušna potreba za pravovremenom i tačnom dijagnozom bipolarnog poremećaja, koji može biti koban ako se ne leči. Popunjavanje upitnika traje oko pet minuta i može da pruži važan uvid u dijagnozu i lečenje. Klinička ispitivanja pokazala su da MDQ ima visoku stopu tačnosti; u stanju je da identifikuje sedam od deset osoba koje imaju bipolarni poremećaj i da otkrije devet od deset osoba koje ga nemaju.
Upitnik Skor ukupnih simptoma MPN-10
UpitnikSkorukupnihsimptomaMPN10 PomazeuproceniozbiljnostisimptomimapovezanihsaMPN
Mijeloproliferativna neoplazma – obrazac za procenu simptoma – skor ukupnih simptoma (MPN-10) važeći je upitnik za procenu ozbiljnosti simptoma MPN. Uzajamno je povezan s ukupnim kvalitetom života i Upitnikom o kvalitetu života Evropske organizacije za istraživanje i lečenje raka C30.<br /><br />Prema kriterijumima Evropske grupe za leukemiju (ELN) za procenu odgovora na lečenje policitemije vere i esencijalnih trombocitemija, veliko poboljšanje simptoma se definiše kao smanjenje skora ukupnih simptoma MPN-10 za ≥10 poena.<br /><br />Prema Međunarodnoj radnoj grupi za istraživanje i lečenje mijeloproliferativne neoplazme (IWG-MRT) i kriterijumima Evropske grupe za leukemiju (ELN) za procenu odgovora na lečenje primarne mijelofibroze, odgovor simptoma se definiše kao smanjenje skora ukupnih simptoma ≥ 50 % MPN-10.
Wells Rule for PE
WellsRuleforPE WellsRuleforPulmonaryembolism
Velsova pravila kliničkog predviđanja za dijagnostiku plućne embolije dele pacijente u tri rizične kategorije za plućnu emboliju (PE) na osnovu sedam varijabli: klinički simptomi DVT, nema alternativne dijagnoze, puls > 100/min, imobilizacija ili operacija unutar prethodne četiri sedmice, prethodne DVT ili PE, hemoptiza i aktivna maligna bolest.
Ženeva skor (revidiran) za PE
GenevaRevised ZenevaskorrevidiranzaPE Procenaklinickeverovatnoceplucneembolije VenskatromboembolijaVTETromboza
Plućna embolija (PE) uobičajena je kardiopulmonalna hitna situacija koju je teško dijagnostikovati i zahteva visok stepen kliničke sumnje. Nekoliko pravila kliničkog odlučivanja (uključujući Velsov skor i Ženeva skor) razvijeno je da bi se pomoglo dijagnostičkoj obradi pacijenata sa sumnjom na PE. <br />Originalni 3-stepeni Ženeva skor je 2006. godine revidiran da uključi samo jednostavne kliničke varijable; dve dodatne verzije revidiranog Ženeva skora su naknadno razvijene kako bi se olakšalo njegovo izračunavanje (pojednostavljena verzija) i prilagodilo ga različitim kliničkim uslovima (2-stepena verzija). <br />Sve verzije revidiranog Ženeva skora sastoje se od 8 stavki: 4 faktora rizika (godine, prethodna tromboza, nedavna operacija ili prelom, maligno stanje), 2 simptoma (jednostrani bol u nozi, hemoptiza), 2 klinička znaka (otkucaji srca, bol palpacije donjih ekstremiteta). Dobijeni rezultat stratifikuje pacijente u bilo tri grupe kliničke verovatnoće za PE (niska, srednja i visoka) za revidirani 3-stepeni Ženeva skor ili dve grupe kliničke verovatnoće (malo verovatno, verovatno) za revidirani pojednostavljeni 2-stepeni Ženeva skor. <br />Uopšteno, 3-stepeno pravilo poželjno je primeniti u kombinaciji sa visoko osetljivim testovima D-dimera (da bi se povećao procenat pacijenata kod kojih se može isključiti plućna embolija); 2-stepeni skor može se koristiti kada je dostupan samo manje osetljiv test D-dimera (da bi se povećao dijagnostički prinos). Testove D-dimera ne bi trebalo koristiti za isključivanje PE u grupama s visokom kliničkom verovatnoćom / grupama s verovatnom PE. <br />Revidirani i pojednostavljeni revidirani Ženeva skorovi su eksterno potvrđeni i preporučuju se za procenu kliničke (pre-test) verovatnoće PE prema Smernicama ESC 2019 za dijagnozu i lečenje akutne plućne embolije.
